MASZ PRAWO LATAĆ!

Krótki przewodnik dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą

Osoby niepełnosprawne oraz osoby mające trudności z poruszaniem się mają prawo do pomocy podczas podróży lotniczej do i z Unii Europejskiej.
Nie tylko osoby trwale niepełnosprawne mogą skorzystać z tego prawa. Każdy, kto cierpi z powodu ograniczenia zdolności poruszania się, na przykład z powodu wieku, urazu czy upośledzenia, może uzyskać taką pomoc.

Zadaniem tego przewodnika jest krótkie przedstawienie obowiązujących przepisów oraz wyjaśnienie, w jaki sposób mogą Państwo skorzystać ze swoich praw.

W trakcie podróży mogą się Państwo natknąć na zwrot „osoba o ograniczonej sprawność ruchowej”. Termin ten oznacza każdą osobę mającą trudności ze swobodnym poruszaniem się, niezależnie od przyczyn z jakich trudność ta wynika.

Krok pierwszy – Przed podróżą

Przed podróżą powinni Państwo zastanowić się, jakiego rodzaju pomoc może być potrzebna oraz zapoznać się z zasadami bezpieczeństwa linii lotniczych.
Lotniska, linie lotnicze i biura podróży mają obowiązek zapewnić jasne i zrozumiałe informacje dotyczące obowiązujących zasad bezpieczeństwa. Informacje powinny być upublicznione w takiej formie, by były dostępne dla wszystkich pasażerów.

W większości przypadków zasady bezpieczeństwa przewidują, że osoby, które nie są w  stanie samodzielnie zapiąć pasów, opuścić swoich miejsc i dotrzeć do wyjścia ewakuacyjnego powinny podróżować w towarzystwie osoby zdolnej do udzielenia im niezbędnej pomocy. Dotyczy to również pasażerów mających trudności z oddychaniem, spożywaniem pokarmów, korzystaniem z toalet lub zażywaniem leków.

W przypadku mniejszych samolotów mogą wystąpić ograniczenia w liczbie osób niepełnosprawnych podróżujących na ich pokładzie w tym samym czasie.

Linie lotnicze mogą odmówić dokonania rezerwacji dla osoby niepełnosprawnej jedynie w wypadku gdy zasady bezpieczeństwa nie pozwalają na jej przewóz lub rozmiar samolotu albo jego drzwi sprawiają, że przyjęcie na pokład lub przewóz tej osoby jest fizycznie niemożliwe.
W przypadku takiej odmowy linie lotnicze muszą poinformować pasażera o przyczynach odmowy.

Krok drugi – Rezerwacja

Podczas dokonywania rezerwacji należy zawsze poinformować linię lotniczą, jej przedstawiciela lub organizatora wycieczki o pomocy potrzebnej w trakcie podróży.

Potrzeba pomocy powinna być zgłoszona nie później niż 48 godzin przed lotem, jednak także w przypadku późniejszego zgłoszenia, lub nawet jego braku, linie lotnicze i pracownicy lotniska mają obowiązek podjąć starania w celu otoczenia Państwa odpowiednią opieką.
Rezerwacja może być dokonana telefonicznie, osobiście albo za pomocą Internetu.
Podczas dokonywania rezerwacji przez Internet może się zdarzyć, że szczegółowe wytłumaczenie Państwa potrzeb jest niemożliwe, w związku z czym muszą się państwo dodatkowo skontaktować z linia lotniczą, jej przedstawicielem lub organizatorem wycieczki. Nie powinno to wiązać się z dodatkową opłatą.

W trakcie dokonywania rezerwacji powinni Państwo upewnić się, czy Państwa potrzeby zostały właściwie zrozumiane.
Mogą Państwo poprosić aby pisemnie potwierdzono zgłoszenie potrzeby pomocy na bilecie lub w planie podróży. Pomoże to Państwu złożyć reklamację, jeżeli właściwa pomoc nie zostanie udzielona.
Zaświadczenia lekarskie
Jeżeli podróż lotnicza może negatywnie wpłynąć na Państwa zdrowie, powinni Państwo posiadać lekarskie zaświadczenie zezwalające na lot.

Zgłaszając potrzebę pomocy, nie muszą Państwo przedstawiać żadnych zaświadczeń.

Jeżeli przewożą Państwo w bagażu podręcznym płynne lekarstwa lub sprzęt medyczny, zaświadczenie lekarskie umożliwi przeniesienie ich przez kontrolę bezpieczeństwa.

Krok trzeci – Przybycie na lotnisko

Przed podróżą powinni Państwo zapoznać się z planem lotniska i rozmieszczeniem na jego terenie wszelkich udogodnień. Informacje te mogą Państwo zdobyć  kontaktując się z portem lotniczym lub wyszukując w Internecie.

Porty lotnicze muszą wyznaczyć punkty, w których osoby niepełnosprawne mogą zwrócić się o pomoc. Punkty te mogą Państwo znaleźć przy wejściach do terminali, na parkingach, w pobliżu przystanków autobusowych lub stacji kolejowych zapewniających dojazd na lotnisko.
Jeżeli zgłosili Państwo potrzebę pomocy, informacja o tym zostanie przekazana na lotnisko.

Po przybyciu do terminalu, należy zgłosić się do wyznaczonego punktu pomocy albo stanowiska odprawy. Linie lotnicze określą na ile przed odlotem powinni Państwo zgłosić się do odprawy. 
Bardzo często względy bezpieczeństwa nie pozwalają na parkowanie w bezpośrednim sąsiedztwie terminala, w związku z czym powinni Państwo zatrzymać się na najbliższym parkingu. Na parkingu powinny być wyznaczone miejsca dla niepełnosprawnych i punkty, w których można zwrócić się o pomoc. W niektórych przypadkach porty lotnicze zapewniają również miejsca parkingowe dla pasażerów wymagających pomocy, a niebędących osobami niepełnosprawnymi. 
Wejścia dla pieszych powinny być odpowiednio oznaczone i w pełni dostępne dla wszystkich użytkowników.

Krok czwarty – Odprawa biletowo-bagażowa (check-in)

W momencie dokonywania odprawy biletowo-bagażowej prosimy pamiętać o potwierdzeniu dokonanego uprzednio zgłoszenia pomocy.

Jeśli dokonują Państwo odprawy biletowo-bagażowej elektronicznie z wyprzedzeniem np. korzystając z internetu, powinni mieć Państwo możliwość potwierdzenia zgłoszenia pomocy oraz wyboru najbardziej dogodnego miejsca.
Jeśli korzystają Państwo ze stanowisk samodzielnej odprawy biletowo-bagażowej w porcie lotniczym, personel portu powinien być w stanie zapewnić odpowiednią pomoc w tym zakresie.
Jeżeli korzystają Państwo z wózka inwalidzkiego, najprawdopodobniej będą mogli Państwo pozostać na nim do momentu opuszczenia poczekalni przedodlotowej w zależności od rodzaju niepełnosprawności oraz infrastruktury portu lotniczego. Jeżeli nie będzie to możliwe, Państwa wózek inwalidzki zostanie odprawiony i będą Państwo korzystali z wózka udostępnionego przez port lotniczy.
Sprzęt umożliwiający poruszanie się
Przewoźnicy lotniczy oprócz przewozu sprzętu medycznego, mają również obowiązek transportowania nie więcej niż dwóch urządzeń do poruszania się na jedną osobę niepełnosprawną lub osobę o ograniczonej sprawności ruchowej, w tym elektrycznych wózków inwalidzkich, pod warunkiem powiadomienia z 48 godzinnym wyprzedzeniem z zastrzeżeniem możliwych ograniczeń miejsca na pokładzie samolotu.

Prosimy za każdym razem dowiadywać się z wyprzedzeniem u przewoźnika, czy są jakiekolwiek ograniczenia, związane z bezpieczeństwem lub ochroną lotnictwa cywilnego,  w przewozie niektórych materiałów lub urządzeń wykorzystywanych przez Państwa, np. butli z tlenem.

Krok piąty – Kontrola bezpieczeństwa

Wszyscy pasażerowie oraz ich bagaż, włączając w to sprzęt używany do poruszania się, poddawani są kontroli bezpieczeństwa. Kontrola bezpieczeństwa jest przeprowadzana w sposób uwzględniający stopień i rodzaj niepełnosprawności.

Jeżeli nie są Państwo w stanie przejść samodzielnie przez bramkę magnetyczną, zostaną Państwo poddani kontroli manualnej, przy ewentualnej pomocy ręcznego wykrywacza metali. Jeżeli operator kontroli bezpieczeństwa nie będzie w stanie prawidłowo wykonać kontroli, będą Państwo poproszeni o udanie się do oddzielnego pomieszczenia, w celu wykonania kontroli osobistej przez osobę tej samej płci przy pełnym zachowaniu prywatności oraz poszanowaniu Państwa godności.

Sprzęt umożliwiający Państwu poruszanie się zostanie zgodnie z przepisami poddany kontroli manualnej lub, w zależności od potrzeb, kontroli przy użyciu urządzeń rentgenowskich.

Personel wykonujący kontrolę bezpieczeństwa jest szkolony w zakresie poprawnego wykonywania kontroli osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. W związku z tym, kontrola powinna zostać wykonana z uwzględnieniem Państwa niepełnosprawności oraz nie powodować dodatkowych niedogodności.
Prosimy o pełną współpracę ze służbami ochrony oraz informowanie na temat Państwa niepełnosprawności, pomoże to uniknąć nieporozumień oraz sprawi, że kontrola przebiegnie sprawnie.

Krok szósty – Przemieszczanie się po porcie lotniczym

Zarządzający portem lotniczym jest odpowiedzialny za udzielenie pomocy pasażerom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności poruszania się w dotarciu na pokład statku powietrznego. Pomoc ta jest bezpłatna i obejmuje np. dokonania odprawy biletowo-bagażowej oraz przejście przez kontrolę bezpieczeństwa.

Minimalne usługi oraz zakres pomocy dostępnej na lotnisku określone zostały w Załączniku nr 1 do rozporządzenia 1107/2006 - pobierz 81.63 Kb. Zazwyczaj porty lotnicze są wyraźnie oznakowane oraz ich infrastruktura obejmuje dodatkowe udogodnienia dla pasażerów niepełnosprawnych takie jak np. odpowiednio przystosowane toalety, telefony oraz windy.

W poczekalniach przedodlotowych powinny być miejsca siedzące zarezerwowane specjalnie dla osób z ograniczoną sprawnością poruszania się. Powinny być one wyraźnie oznakowane i często znajdują się w pobliżu punktu informacyjnego, tablic informacyjnych i odpowiednio przystosowanych toalet.

Każdy port lotniczy zapewnia informację o lotach. Tablice lub ekrany informacyjne powinny być zaprojektowane oraz umieszczone w taki sposób, aby osoby słabowidzące oraz poruszające się na wózkach inwalidzkich mogły z nich swobodnie korzystać.

Niektóre porty lotnicze nie stosują głosowej informacji o lotach. Jeżeli nie mogą Państwo przeczytać informacji o połączeniach lotniczych na tablicach lub ekranach informacyjnych, personel portu powinien zapewnić Państwu właściwą informację.

Korzystanie z toalet w portach lotniczych
Personel portu lotniczego lub przewoźnika jest zobowiązany do zapewnienia pomocy w zakresie przemieszczania się do toalet przed, w trakcie lub po odbyciu lotu. Jednakże pomoc ta nie obejmuje osobistej asysty w toalecie.

Krok siódmy – Wejście na pokład

Pasażerowie niepełnosprawni oraz osoby z ograniczoną możliwością poruszania się zazwyczaj będą wprowadzone na pokład samolotu jako pierwsze. Jeżeli nie są Państwo w stanie samodzielnie wchodzić po schodach, wtedy sposób dostania się na pokład zależeć będzie od sytuacji oraz sprzętu pozostającego w dyspozycji zarządzającego portem. Aby pomóc Państwu dostać się na pokład personel może użyć np. specjalnie przystosowanych do tego wózków / krzeseł z szelkami zapewniającymi bezpieczeństwo (używanymi często przy mniejszych samolotach) lub specjalnych wind.

Jeżeli samolot znajduje się tuż obok budynku terminala i prowadzi do niego rękaw, zapewniony jest wtedy łatwy dostęp bezpośrednio do kabiny.

Jeżeli nie mogą Państwo przejść samodzielnie do swojego miejsca w samolocie, wtedy zostaną Państwo przetransportowani na wózku inwalidzkim przeznaczonym do tego celu.

Może się również zdarzyć, że będą Państwo transportowani do samolotu autobusem. Autobusy używane w portach lotniczych są zazwyczaj niskopodłogowe i zapewniające łatwy dostęp pasażerom niepełnosprawnym.

Szkolenie personelu
Personel udzielający bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej zatrudniony w portach lotniczych oraz u przewoźników musi być przeszkolony oraz posiadać wiedzę w zakresie udzielania pomocy osobom o różnych rodzajach niepełnosprawności lub upośledzenia ruchowego.

Jednakże nie oznacza to, że personel będzie posiadał wiedzę ekspercką na temat wszelkich typów niepełnosprawności i doskonale wiedział jak radzić sobie z każdym sprzętem używanym przez pasażerów niepełnosprawnych lub osoby z ograniczoną możliwością poruszania się. Prosimy pamiętać, że personel na lotnisku lub na pokładzie samolotu może potrzebować Państwa wyjaśnień lub wskazówek na temat właściwego sposobu udzielenia pomocy tak, aby być w stanie podjąć wszelkie właściwe starania w tym zakresie.

Krok ósmy – Na pokładzie

Przemieszczanie się po pokładzie może być utrudnione ze względu na rozmiary kabiny pasażerskiej.

Wózki inwalidzkie nie zawsze mogą być umieszczone w kabinie i zazwyczaj są przewożone w lukach przeznaczonych do transportu bagażu rejestrowanego. Jeżeli używają Państwo wózka inwalidzkiego wyposażonego w baterie akumulatorowe, proszę upewnić się przed podróżą, że są to tzw. „suche baterie”, które są dopuszczone do transportu bez dodatkowych ograniczeń. Dla służb wykonujących kontrole bezpieczeństwa może być użyteczne umieszczenie na wózku informacji w jaki sposób działa oraz z jakich baterii korzysta urządzenie.

Przewoźnik lotniczy jest zobowiązany do podjęcia wszelkich należytych starań w celu rozdysponowania miejsc siedzących tak, aby sprostać potrzebom osób niepełnosprawnych lub o ograniczonej sprawności ruchowej zgodnie z prośbą i z zastrzeżeniem zachowania wymogów bezpieczeństwa oraz dostępności.
W przypadku, gdy pomaga Państwu osoba towarzysząca, przewoźnik lotniczy zobowiązany jest do podjęcia wszelkich starań, by zapewnić takiej osobie miejsce obok Państwa.

Informacja na pokładzie
Nowsze samoloty są lepiej przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.  Występują w nich takie udogodnienia jak np. specjalne oznakowanie, oświetlenie oraz specjalne wyposażenie. Niektóre szerokokadłubowe samoloty posiadają również toalety specjalnie przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Przewoźnicy lotniczy zobowiązani są również do przekazywania istotnych informacji o locie wszystkim pasażerom. Jeżeli potrzebują Państwo osobistego przekazania informacji w odpowiedniej dla Państwa formie, proszę pamiętać o przekazaniu takiej informacji załodze.

Miejsce 
Jeśli przydzielane jest Państwu miejsce przed lotem, przewoźnik lotniczy powinien zapewnić możliwość zarezerwowania najbardziej dogodnego miejsca. Jeżeli miejsca są przydzielane w momencie odprawy biletowo-bagażowej, personel powinien zaproponować Państwu najdogodniejsze miejsce, które pozwoli na swobodne przemieszczanie się, będzie posiadało ruchomy podłokietnik lub większą przestrzeń na nogi.

Jeżeli mają Państwo trudności w poruszaniu się, ze względów bezpieczeństwa nie będą Państwo mogli siedzieć w miejscach, gdzie potencjalnie utrudniony byłby dostęp do sprzętu ratunkowego lub mogłaby być zakłócona sprawność ewakuacji pasażerów. Obejmuje to przede wszystkim miejsca przy drzwiach ewakuacyjnych, które często posiadają większą przestrzeń na nogi.

Czasami może się zdarzyć, że pasażerowie niepełnosprawni lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej będą potrzebowały więcej niż jednego miejsca w samolocie. W takich przypadkach przewoźnicy lotniczy zazwyczaj będą pobierali dodatkową opłatę, jednakże mogą zaproponować specjalne zniżki.

Psy przewodnicy 
Przewóz psów przewodników jest dozwolony w kabinie samolotu bez dodatkowych opłat. Warto zauważyć, że ograniczenia stosowane zazwyczaj przez przewoźników odnośnie formy transportu zwierząt (przewóz w klatkach) nie dotyczą psów przewodników. Psy przewodnicy o większych rozmiarach mogą podróżować siedząc na podłodze, podczas gdy mniejsze mogą znajdować się na kolanach swoich właścicieli.

Krok dziewiąty – Opuszczenie pokładu

Jeżeli wymagają Państwo pomocy podczas zejścia z pokładu, zazwyczaj będą Państwo ostatnimi, którzy opuszczą kabinę pasażerską.  Podyktowane jest to faktem, że poruszanie się oraz świadczenie pomocy w pustej kabinie jest znacznie łatwiejsze.

Jeżeli potrzebują Państwo opuścić pokład szybciej, np. z uwagi na konieczność stawienia się o czasie na kolejny lot, zalecane jest wcześniejsze poinformowanie o tym przewoźnika.
Gdy tylko jest to możliwe, należący do Państwa sprzęt służący do poruszania się powinien być dostępny zaraz po wylądowaniu. Jeżeli nieszczęśliwie uległ on zniszczeniu lub zagubieniu, zarządzający portem lotniczym jest prawnie zobowiązany do dostarczenia tymczasowego sprzętu zastępczego, przy czym nie musi być on identyczny.
Personel portu lotniczego jest zobowiązany do udzielenia Państwu pomocy w przemieszczeniu się z samolotu do hali bagażowej i odbiorze bagażu wraz z dopełnieniem procedur związanych z przylotem (np. imigracyjnej, celnej) oraz pomocy w uzyskaniu lotów połączeniowych jeżeli Państwa podróż tego wymaga. Port lotniczy zobowiązany jest również do pomocy w dostaniu się do wyznaczonych punktów, gdzie będą mogli Państwo skorzystać z innych środków transportu, np. taksówek lub autobusów.

Użyteczne informacje

Prosimy pamiętać, że bardzo istotne jest, aby powiadomić przewoźnika lotniczego, jego przedstawiciela lub organizatora wycieczki z odpowiednim wyprzedzeniem o potrzebnej pomocy związanej z Państwa niepełnosprawnością. Często istnieje również możliwość zwrócenia się o pomoc z wyprzedzeniem bezpośrednio do portu lotniczego. Warto w tym celu, przejrzeć strony internetowe przewoźników oraz portów, z których będą Państwo korzystali.

Jeżeli nie są Państwo usatysfakcjonowani poziomem otrzymanej pomocy, mogą Państwo złożyć skargę do portu lotniczego lub przewoźnika. W sytuacji, gdy odpowiedź na Państwa zażalenie nie będzie również dla Państwa satysfakcjonująca lub uznają Państwo, że zostało naruszone prawo (rozp. 1107/2006 -   pobierz 126.92 Kb ) możliwe jest złożenie skargi do działającej w imieniu Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego – Komisji Ochrony Praw Pasażera KOPP

Przewodnik powstał na podstawie informacji opracowanych przez Equality and Human Rights Commission.“Your rights to fly – what you need to know. A step by step guide for disabled and less mobile passengers. July 2008.”

www.equalityhumanrights.com/airtravel