W związku z incydentem, do jakiego doszło w pobliżu warszawskiego lotniska im. F. Chopina, kiedy to nastąpiło niebezpieczne zbliżenie rejsowego samolotu z dronem, przypominamy o konieczności przestrzegania kilku prostych zasad, które pozwolą na bezpieczne korzystanie z bezzałogowych statków powietrznych.
Zasady wykonywania lotów w warunkach VLOS (Visual Line of Sight – operacje w zasięgu wzroku operatora) zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków. Loty muszą odbywać się poza strefami kontrolowanymi lotnisk, strefami ruchu lotniskowego lotniska wojskowego, strefami kontrolowanymi lotniska wojskowego oraz strefami R (Restricted Area – strefa ograniczeń), D (Danger Area – strefa niebezpieczna) oraz P (Prohibited Area – strefa zakazana).
Każdorazowo służby kontroli ruchu lotniczego informują o wszelkich niebezpiecznych zdarzeniach policję. Należy pamiętać, że na puszczanie lampionów, balonów, fajerwerków, świateł lasera należy uzyskać zgodę instytucji zapewniającej służbę ruchu lotniczego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa lotniczego, zabrania się emitowania w strefach przestrzeni powietrznej wykorzystywanej do żeglugi powietrznej wiązki lasera lub światła z innych źródeł w kierunku samolotu, w sposób mogący spowodować olśnienie, oślepienie lub wystąpienie poświaty. Może to bowiem stworzyć zagrożenie bezpieczeństwa statku powietrznego.
Sankcje karne za nieprzestrzeganie tych ograniczeń określone są w ustawie z 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze. Naruszenia przepisów ustawy zagrożone są karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku lub do lat 5.
Drony w polskim prawie
Zasady korzystania z polskiej przestrzeni powietrznej zostały określone w ustawie z 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze oraz w przepisach wykonawczych do ustawy.
Szczegółowe zasady dotyczące wykonywanie lotów bezzałogowych w Polsce opisano w trzech rozporządzeniach Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej:
- z 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków, które częściowo określa zasady wykonywania lotów;
- z 3 czerwca 2013 r. w sprawie świadectw kwalifikacji, które określa zasady licencjonowania osób wykonujących loty bezzałogowe;
- z 26 kwietnia 2013 r. w sprawie przepisów technicznych i eksploatacyjnych dotyczących statków powietrznych kategorii specjalnej, nieobjętych nadzorem Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego.
Dwa pierwsze rozporządzenia są obecnie nowelizowane. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju przekazało je do konsultacji międzyresortowych.
W Urzędzie Lotnictwa Cywilnego trwają również prace nad projektem rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu i warunków wykonywania lotów przez bezzałogowe statki powietrzne w polskiej przestrzeni powietrznej oraz procedur współpracy operatorów tych statków z instytucjami zapewniającymi służby ruchu lotniczego. Rozporządzenie określi zasady wykonywania lotów poza zasięgiem wzroku osoby sterującej dronem (aktualnie loty poza zasięgiem wzroku, ze względów bezpieczeństwa, są możliwe jedynie w wydzielonej do tego celu przestrzeni powietrznej).
Drony w prawie europejskim
Zagadnienie lotów bezzałogowych jest przedmiotem prac w wielu państwach członkowskich UE. Również Komisja Europejska dostrzegła konieczność harmonizacji przepisów w tej sprawie. W marcu 2015 r. w Rydze przyjęto deklarację dotyczącą dalszego rozwoju systemów bezzałogowych. Trwają prace nad propozycją zmiany przepisów UE, umożliwiających ich rozwój.
Bezpieczne użytkowanie dronów
W Polsce bezzałogowym statkiem powietrznym można latać tylko w zasięgu wzroku operatora.
Ze względów bezpieczeństwa loty dronami w zasięgu wzroku są ograniczone w niektórych strefach przestrzeni powietrznej. Nie można latać np. w strefie kontrolowanej lotniska, chyba że uzyska się zgodę Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej na wlot w tę strefę.
Operator musi zapewnić również bezpieczne wykonywanie lotu, tak by dron nie stwarzał zagrożenia dla osób, mienia lub innych użytkowników przestrzeni powietrznej.
Dla lotów w strefach ruchu lotniskowego lub w odległości mniejszej niż 5 km od granicy lotniska lub lądowiska, wymagana jest zgoda zarządzającego danym lotniskiem.
Operator drona o maksymalnej masie startowej nie większej niż 25 kg, używanego wyłącznie w operacjach VLOS, planujący loty w strefach kontrolowanych lotnisk, ma obowiązek dokonać zgłoszenia do Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej na minimum 7 dni przed planowanym lotem.
Żeby wykonywać loty dronem w sposób inny niż rekreacyjny i sportowy, należy posiadać świadectwo kwalifikacji, czyli dokument potwierdzający, że operator potrafi w sposób bezpieczny sterować takim urządzeniem, badania lotniczo-lekarskie oraz ubezpieczenie. Wszystkie loty związane ze świadczeniem usług, takich jak np. wykonywanie zdjęć czy kręcenie filmów wymagają posiadania świadectwa kwalifikacji wydawanego przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego po zdaniu państwowego egzaminu praktycznego i teoretycznego. Aktualnie w Polsce wydano ponad 1000 świadectw kwalifikacji operatora bezzałogowego statku powietrznego.
Dodatkowo na wykonywanie lotów w centrum Warszawy wymagana jest zgoda Biura Ochrony Rządu. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są na stronie BOR.
Na stronie Urzędu Lotnictwa Cywilnego dostępna jest Instrukcja uzyskania warunków wykonywania lotów w zasięgu wzroku (VLOS) bezzałogowymi statkami powietrznymi w strefie kontrolowanej lotniska (CTR).
PAMIĘTAJ!
Sportowe i rekreacyjne latanie dronami jest bezpieczne, o ile stosujemy się do kilku zasad:
- Lataj w zasięgu wzroku na otwartej przestrzeni
- Nie lataj w pobliżu lotnisk
- Nie lataj nad ludźmi
- Nie lataj nad miastami i budynkami
- Nie lataj nad drogami
