Podstawowe informacje
Poniżej znajdują się podstawowe wiadomości dla zainteresowanych certyfikowaniem urządzeń FSTD. Skrót FSTD oznacza wszystkie szkoleniowe urządzenia symulacji lotu używane do szkolenia pilotów. Różne poziomy kwalifikacji FSTD to FFS, FTD, FNPT i BITD. Te poziomy są przeznaczone do realizacji różnych celów szkoleniowych: inne urządzenia są używane do ćwiczenia umiejętności pilotażowych, inne do nauki latania wg wskazań przyrządów a inne do nauki obsługi systemów statku powietrznego. Potocznie używany termin „symulator” odnosi się tylko do urządzeń kwalifikowanych do poziomu FFS.
Urządzenia FSTD symulują min. awionikę samolotów, przyrządy pokładowe, sterowanie, siły, dźwięki, a często także zapewniają wizualny obraz otoczenia, a nawet systemu ruchu. FSTD są kwalifikowane do różnych poziomów z punktu widzenia standardów technicznych. Do szkolenia w celu otrzymania licencji lub uprawnienia nie wystarczy posiadanie certyfikatu kwalifikacji FSTD, każdy użytkownik urządzenia (np. ATO lub Operator AOC) musi samodzielnie przeanalizować, czy i do jakiego stopnia urządzenie pasuje do opracowanego programu szkoleniowego a następnie uzyskać takie przyzwolenie poprzez wpis w specyfikacji certyfikatu ATO lub w zatwierdzany dokument wykonawczy organizacji AOC. Regulacje dotyczące szkoleń (np. rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011) zawierają informacje na temat tego, jakie szkolenia i w jakim zakresie można przeprowadzić przy użyciu FSTD o danym poziomie kwalifikacji.
ULC przestrzega przepisów UE i EASA w zakresie nadzoru nad FSTD i procesów kwalifikacji FSTD. Urządzenia powinny spełniać te same specyfikacje techniczne, które obowiązywały w momencie pierwszej kwalifikacji urządzenia. Ze względu na inne podstawy regulacyjne dla różnych urządzeń, będą istniały różnice pomiędzy urządzeniami w różnym wieku. Przepisy techniczne FSTD zostały opublikowane w CS-FSTD(A) wydanie 2 i CS-FSTD(H), JAR-FSTD A/H, JAR-STD 1A, JAR-STD 2A, ICAO Doc. 9625, itd. Ważne jest, aby również użytkownicy urządzeń (np. ATO) rozumiały te kwestie by mogli lepiej poznać i zidentyfikować jakie ograniczenia mogą mieć urządzenia w różnym wieku i jak dobrze mogą one służyć w zastosowaniach szkoleniowych. Urządzenia kwalifikowane przez ULC i inne nadzory europejskie można znaleźć w bazie danych EASA pod adresem https://lisstdis.easa.europa.eu/.
Bardziej precyzyjne informacje są dostępne w aktualnie obowiązujących przepisach rozporządzenia UE 1178/2011 i w specyfikacjach certyfikacyjnych:
1) Podczęść ORA.GEN – wymagania ogólne dla organizacji ubiegających się o certyfikat w oparciu przedmiotowe rozporządzenie
2) Podczęść ORA.FSTD – wymagania dla organizacji Operatorów FSTD i wymagania kwalifikacyjne dla urządzeń FSTD
3) CS-FSTD(A) wydanie 2 – standardy techniczne dla samolotów
4) CS-FSTD(H) – standardy techniczne dla śmigłowców
Ponadto istnieje wiele publikacji odnoszących się do procesów zarządzania urządzeniami FSTD jak również do procedur kwalifikacyjnych. Są one powszechnie dostępne. Z uwagi na fakt, że znakomita większość dokumentacji urządzeń FSTD, publikacji jak i przepisów w ich zakresie jest opracowywana źródłowo w języku angielskim to aby nie wprowadzać ewentualnych błędnych interpretacji wynikających z trudności tłumaczeniowych również angielskie wersje przepisów powinny być dokumentem odniesienia.
Proces składania wniosków o kwalifikację FSTD
Certyfikat jest przypisany do urządzenia FSTD ale jest on przyznawany organizacji tzw. Operatorowi FSTD, która spełnia wymagania. Jeżeli organizacja ubiega się o pierwszą kwalifikację FSTD, musi najpierw skontaktować się z Sekcją FSTD ULC (email: lub pod numerem telefonu+48 (22) 520 74 43) i dostarczyć dokumentację systemu zarządzania (w tym również podręczniki opisujące procesy obsługi technicznej FSTD) wraz z wypełnionym formularzem oceny systemu monitorowania zgodności. ULC ocenia dokumentację i w razie potrzeby, wnioskuje o stosowne zmiany.
Tematy jakie musi zawierać taka dokumentacja są wyszczególnione w załącznikach:
Organisation Management Manual Content for FSTD Operator
Ocena_systemu_monitorowania_zgodności_operatora_FSTD_PART.doc
Audyt na miejscu posadowienia urządzenia FSTD przeprowadza się dopiero, gdy zawartość dokumentacji opisującej system zarządzania Operatora FSTD zostanie uznana za gwarantującą ciągłe utrzymanie kwalifikacji urządzenia. Proces oceny FSTD rozpoczyna się od audytu systemu zarządzania Operatora FSTD. Po pomyślnym przejściu takiego audytu zespół oceniający zajmuje się samym urządzeniem FSTD. Przepisy, które dotyczą Operatorów FSTD mają na celu zapewnienie ciągłej opieki organizacyjnej nad kwalifikowanym urządzeniem FSTD, tak aby pozostawało ono w dobrym stanie technicznym i niezawodnie umożliwiało szkolenie do uzyskania licencji bądź uprawnienia. Obsługa i utrzymanie FSTD wymaga specjalnych kompetencji ze strony personelu zapewnianego przez Operatora FSTD. Należy przy tym pamiętać, że Operator FSTD nie musi być posiadaczem innego certyfikatu np. ATO a samo ATO nie gwarantuje wymaganych kompetencji.
Ocena początkowa FSTD i kwalifikacja
Organizacja wnioskująca składa wniosek zgodnie z AMC1 ORA.FSTD.200. Składa się on z trzech części A, B i C.
Podpisując wniosek, wnioskodawca potwierdza, że starannie ocenił i przetestował urządzenie oraz, że spełnia ono obowiązujące wymagania techniczne. Pierwsza (tj. początkowa) ocena FSTD jest procesem znacznie trudniejszym niż ocena okresowa. Prosimy o kontakt z ULC już w momencie planowania zakupu nowego FSTD. Umożliwia to prowadzenie dyskusji między organizacją a Władzą Lotniczą na wczesnym etapie procesu, kiedy potencjalny producent jest w stanie w miarę łatwo wprowadzać modyfikacje. Zdecydowanie łatwiej i taniej jest rozwiązywać ewentualne problemy (np. pewne rozwiązania techniczne lub źródła danych walidacyjnych) na etapie planowania nowego urządzenia, a nie dopiero po jego wyprodukowaniu, czy też po zakupie.
FSTD są oceniane za pomocą metod subiektywnych i obiektywnych. Badanie subiektywne oznacza oblatywanie urządzenia, tj. ocenę wykonywaną przez pilotów. Testowanie obiektywne oznacza testowanie modelu aerodynamicznego za pomocą tzw. testów QTG. Szczegółowe wymagania dotyczące badań QTG zawarte są w specyfikacjach certyfikacyjnych. Listy kontrolne dla pierwszej oceny QTG (tj. MQTG) znajdują się poniżej. ULC zaleca, aby wnioskodawca skorzystał z odpowiednich dla danego urządzenia list i wypełnił je przed dostarczeniem MQTG do urzędu.
Aeroplane_MQTG_checklist_-_CS-FSTDA_Issue_2.pdf2.69 MB
Helicopter_MQTG_checklist_-_CS-FSTDH.pdf2.18 MB
VDR_or_engineering_report_checklist.pdf510.14 KB
FFS_C_and_D_features_introduced_by_CS-FSTD_A_issue_2_checklist.pdf405.72 KB
Im staranniejsza ocena i testowanie FSTD wykonane przez organizację wnioskującą, tym większe prawdopodobieństwo, że urządzenie będzie spełniać wymagania narzucone przez specyfikacje techniczne. Z uwagi na ograniczony czas i zasoby ULC testuje urządzenie jedynie wyrywkowo i może okazać się, że wady w nieprzetestowanych obszarach zostaną ujawnione dopiero w przyszłości.
Istotnym jest również, aby Organizacja wnioskująca o certyfikat załączyła dowód uiszczenia opłaty lotniczej zgodnie z aktualną tabelą opłat publikowaną okresowo jako załącznik do Obwieszczenia Ministra Infrastruktury.
Utrzymanie certyfikatu kwalifikacji FSTD
Kluczowe dla utrzymania kwalifikacji FSTD jest przeprowadzanie przez Operatora FSTD (tj. posiadacza certyfikatu kwalifikacji FSTD) okresowych testów urządzenia i jego konserwacja. System zarządzania ma zapewnić zgodność i proaktywnie ograniczać ewentualne zagrożenia. ULC sprawuje nadzór nad Operatorami FSTD poprzez przeprowadzanie audytów, inspekcji i ocen FSTD. Certyfikat kwalifikacji FSTD pozostaje ważny tylko wtedy, gdy zostaną przeprowadzone przez ULC okresowe badania FSTD w okresach rocznych od pierwszego wydania certyfikatu. To w interesie Operatora FSTD jest aby do takich badań doszło. W związku z tym Operator FSTD powinien skontaktować się z ULC z wyprzedzeniem, gdy zbliża się rocznica wydania certyfikatu w celu uzgodnienia daty przeprowadzenia badań okresowych. Brak kontaktu z ULC, unikanie kontroli będzie traktowane jako brak chęci utrzymania kwalifikacji urządzenia FSTD.
Wprowadzanie zmian w zakresie urządzenia FSTD
Naturalnym jest, że w toku użytkowania urządzenia pojawia się konieczność wprowadzenia zmiany. Zmiana może być mniej lub bardziej istotna. Procesy zarządzania urządzeniem FSTD powinny opisywać kwalifikację zmiany do jednej z tych dwóch kategorii, a następnie powinny przedstawiać postępowanie w każdym z tych przypadków. Ważne jest, aby każda zmiana była odnotowywana w dokumentacji Operatora FSTD, a dokumentacja urządzenia FSTD była na bieżąco aktualizowana.
Poważne zmiany związane z dużą modyfikacją, relokalizacją, czy dezaktywacją urządzenia na dłuższy czas powinny być zgłaszane do ULC z wyprzedzeniem, w celu uzyskania opinii co do dalszego procedowania. 
Zgłoszenie o zamiarze przeprowadzenia zmiany względem FSTD18.21 KB
W interesie Operatora FSTD jest, aby ULC jako organ dokonujący kwalifikacyjnych badań okresowych posiadał aktualną dokumentację urządzenia FSTD, jak i podręcznika systemu zarządzania Operatora FSTD. W zakresie zmian występujących w organizacji Operatora FSTD zmian dokonuje się w oparciu o obowiązującą u Operatora FSTD procedurę wprowadzania zmian wymagających lub niewymagających zatwierdzenia Prezesa ULC.