W toku prowadzonej analizy ustalono następujące kwestie.
Przepis § 7 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie obsługi naziemnej w portach lotniczych (Dz. U. Nr 128, poz. 1071) ustanawia ograniczenia liczby zezwoleń dla agentów obsługi naziemnej w ramach kategorii usług określonych w part. 176 pkt 3-5 i 7 ustawy Prawo lotnicze, w portach lotniczych w których roczna wielkość ruchu jest mniejsza niż 2 mln pasażerów lub 50 tys. ton ładunku. Zgodnie z § 11 w/w rozporządzenia MI, w przypadku ograniczenia liczby wydawanych zezwoleń, wyboru przedsiębiorcy dokonuje się w drodze konkursu.
Dyrektywa Rady 96/67/WE w sprawie dostępu do rynku usług obsługi naziemnej w portach lotniczych Wspólnoty, jako instrument harmonizujący, zawiera normy prawne ustanowione, zgodnie z art. 44 ust. 1 TWE, w celu urzeczywistnienia swobody przedsiębiorczości w odniesieniu do określonego rodzaju działalności gospodarczej - w tym przypadku polegającej na wykonywaniu obsługi naziemnej.
Zakres obowiązywania przepisów Dyrektywy Rady 96/67/WE, obejmuje - w odniesieniu do usług obsługi naziemnej wykonywanej na rzecz osób trzecich - porty lotnicze o rocznym ruchu powyżej 2 mln pasażerów lub 50 tys. ton ładunku. W związku z tym, w prawie wspólnotowym, w odniesieniu do rynku obsługi naziemnej wykonywanej na małych lotniskach, będą miały zastosowanie ogólne zasady wynikające z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
W oparciu o art. 43 TWE można stwierdzić, że zasadą jest pełna swoboda przedsiębiorczości (w zakresie nie regulowanym przez dyrektywy). Pierwotnie zakres ochrony art. 43 TWE ograniczał się do zakazu dyskryminacji ze względu na narodowość, jednakże orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wskazuje jednoznacznie, że przepis ten obejmuje nie tylko nakaz traktowania narodowego, ale generalny zakaz ograniczeń. W wyroku ETS w sprawie C-19/92 Kraus Trybunał uznał, że jako ograniczenie swobody działalności gospodarczej należy traktować wszystkie środki, które zabraniają, utrudniają lub sprawiają, że mniej atrakcyjne jest jej wykonywanie, nawet jeżeli ograniczenia te nie zawierają postanowień dyskryminujących ze względu na narodowość. Ograniczenia będą zgodne z prawem (z art. 43 Traktatu) tylko jeżeli służą realizacji celu interesu ogólnego oraz są niezbędne i właściwe dla realizacji tego celu.
Kryteria dopuszczalności i kontroli ograniczeń niedyskryminacyjnych, zostały ponownie określone przez Trybunał w sprawie C-55/94 Gebhard, i tworzą tzw. formułę Gebhard, zgodnie z którą środki krajowe, które utrudniają wykonywanie podstawowych swobód zagwarantowanych Traktatem lub które mogą czynić je mniej atrakcyjnymi muszą być uzasadnione bezwzględnymi przyczynami dotyczącymi interesu powszechnego, muszą być odpowiednie dla zagwarantowania urzeczywistnienia celu, do którego zmierzają i nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia tego celu (zasada zastosowania środka adekwatnego do zamierzonego celu).
Zdaniem ULC, § 7 w/w rozporządzenia MI budzi zasadnicze wątpliwości w świetle powyższych kryteriów. O ile na wprowadzenie ograniczeń w odniesieniu do portów lotniczych o rocznym ruchu większym lub równym 2 mln pasażerów lub 50 tys. ton ładunku zezwalają wprost przepisy Dyrektywy 96/67/WE, o tyle wprowadzenie takich ograniczeń w stosunku do mniejszych (lecz jednak międzynarodowych) portów, w stosunku do których obowiązuje wprost traktatowa zasada swobody działalności gospodarczej, wydaje się nie mieć uzasadnienia mieszczącego się w zakresie pojęcia interesu ogólnego. Nawet przy założeniu, że za takim rozwiązaniem stałaby - hipotetycznie, i przykładowo - konieczność sprawowania efektywnego nadzoru nad działalnością w zakresie obsługi naziemnej, z całą pewnością należy stwierdzić, że w przedmiotowej sytuacji trudno mówić o zachowaniu zasady adekwatności środka dla zagwarantowania celu, którego osiągnięcie możliwe jest również za pomocą innych, łagodniejszych metod, mniej ingerujących w swobodę rynku wewnętrznego.
Należy podkreślić, iż na gruncie obowiązującego prawa istnieje ograniczenie w postaci konieczności uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług obsługi naziemnej. Uzyskanie zezwolenia na działalność w zakresie obsługi naziemnej poprzedzone jest postępowaniem sprawdzającym, które w sposób wystarczający zabezpiecza najważniejsze aspekty działalności gospodarczej, których ochrona wynika z interesu publicznego - bezpieczeństwo, ochrona środowiska (sprawdzane w procesie certyfikacji), zadowalająca sytuacja finansowa, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej itp.
Podobna sytuacja pojawia się w przypadku zapewnienia odpowiedniego poziomu usług świadczonych przez agentów obsługi naziemnej, które również mogłoby stanowić uzasadnienie przedmiotowych ograniczeń, w ramach interesu ogólnego. Należy wszakże w tym miejscu podkreślić, że, zdaniem Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, rozwiązania ograniczające konkurencję, wprowadzane ogólnie dla wszystkich portów lotniczych, nie mogą przyczynić się do poprawy jakości świadczonych usług, których minimalny poziom zapewniony jest w ramach sprawowanego przez Prezesa ULC nadzoru nad działalnością lotniczą (podlegającą wymogowi uzyskania zezwolenia) oraz na podstawie ogólnych przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, które w tej sytuacji będą miały zastosowanie.
Wobec powyższego, należy stwierdzić, że wprowadzenie nadmiernych ograniczeń, w sposób nie uwzględniający specyfiki bądź ewentualnych problemów w konkretnych przypadkach, wywołuje zasadnicze wątpliwości, powstałe w wyniku interpretacji art. 43 TWE. Znalezienie uzasadnienia dla wprowadzenia tych ograniczeń mieszczącego się w kryteriach wypracowanych przez orzecznictwo ETS wydaje się rzeczą niezmiernie trudną.
Prawo wspólnotowe stanowi integralną część systemu prawnego RP. Niekwestionowaną zasadą jest również prymat aktów prawnych Wspólnoty Europejskiej nad regulacjami krajowymi. Orzecznictwo ETS jednoznacznie wskazuje na konieczność uznania zasady prymatu norm wspólnotowych nad krajowymi w przypadku ich sprzeczności. Przykładowo, w sprawie 106/1977 - Administracja Finansów Państwowych v. Simmenthal SpA (Zb. Orz. 1978, s. 629) sąd uznał, iż zgodnie z zasadą prymatu prawa wspólnotowego, postanowienia traktatów i bezpośrednio obowiązujące akty prawne organów Wspólnot wywierają w wewnętrznym porządku prawnym skutek nie tylko taki, że poprzez samo wejście w życie uniemożliwiają stosowanie każdego przepisu prawa wewnętrznego z nimi sprzecznego, lecz także - skoro te postanowienia i akty prawne stanowią hierarchicznie wyższą część składową porządku prawnego obowiązującego na terytorium każdego państwa członkowskiego - powodują, że wejście w życie nowej normy prawa wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie, w jakim byłaby ona sprzeczna z normami wspólnotowymi.
Również analiza orzecznictwa krajowego wskazuje na obowiązek zastosowania przepisów wspólnotowych, jako przepisów wyższego rzędu, w przypadku zaistnienia kolizji z prawem krajowym - w orzeczeniu z dnia 17 maja 2007 r. I SA/Kr 603/ sąd administracyjny stwierdził, że „gdyby przepisy krajowe sprzeczne były z przepisami wspólnotowymi (…) organy administracyjne zobowiązane byłyby również do stosowania wprost przepisu prawa wspólnotowego z pominięciem przepisów prawa krajowego”. W tym miejscu można by również przywołać wyrok sądu administracyjnego z dnia 7 lutego 2007 r. I SA/Bk 411/2006 wskazujący wprost na obowiązek odmowy zastosowania przepisów krajowych w sytuacji ich kolizji z przepisami prawa wspólnotowego.
Jednakże w przedmiotowej sprawie Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego nie może w sposób jednoznaczny przesądzać o istnieniu ewidentnej sprzeczności § 7 ust. 2 z normami wspólnotowymi. Zdecydowanie jednak należy wyrazić pogląd o istnieniu zasadniczych wątpliwości w tym zakresie. Wobec powyższego, trafnym wydaje się przytoczenie w tym miejscu orzeczenia ETS, wskazującego właściwy sposób postępowania organu administracyjnego w takiej sytuacji.
W sprawie C-103/88 Fratelli Costanzo v. Commune di Milano Trybunał uznał, że twierdzenie, iż organy administracyjne nie są zobowiązane do stosowania przepisów dyrektyw i powstrzymania się od stosowania sprzecznych z nimi przepisów prawa krajowego, byłoby nie do pogodzenia z regułą, zgodnie z którą jednostki mogą oprzeć się na przepisach dyrektyw (i Traktatów) spełniających określone wymagania w postępowaniu przed sądami rozpatrującymi skargi przeciw organom administracyjnym. W przedmiotowej sprawie rozważano również sytuację istnienia, po stronie organu administracyjnego, wątpliwości co do zgodności przepisu krajowego z normą wspólnotową. Propozycja, by w takim przypadku organ administracji miał jedynie możliwość odmowy zastosowania krajowego przepisu nie została zaakceptowana. Trybunał wyraził opinię o obowiązku zastosowania normy wspólnotowej, także w sytuacji braku pewności co do rzeczywistej niezgodności prawa krajowego z prawem wspólnotowym. Ponadto, należy podkreślić, że odmowa zastosowania przepisu krajowego powinna służyć ochronie rynku wewnętrznego Wspólnoty Europejskiej, dlatego niestosowanie przepisów ograniczających dostęp do rynku obsługi naziemnej w portach lotniczych o rocznym ruchu mniejszym niż 2 mln pasażerów lub 50 tys. ton ładunków dotyczyć powinno wszystkich przedsiębiorców, mających siedzibę na terytorium Unii Europejskiej.
Dlatego mając na uwadze:
1. wątpliwości w zakresie zgodności postanowień § 7 ust. 2 w/w rozporządzenia MI z prawem wspólnotowym, ze wskazaniem na nadmierne ograniczenie swobody działalności gospodarczej gwarantowanej w art. 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,
2. interes społeczny i gospodarczy kraju, w szczególności w krytycznym dla przewozów lotniczych w okresie gwałtownego wzrostu cen paliw,
3. zapewnienie konkurencyjności usług obsługi naziemnej,
4. przeprowadzoną analizę przepisów i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów krajowych,
uprzejmie informuję, że w ocenie Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, zarządzający portem lotniczym o rocznym ruchu mniejszymi niż 2 mln pasażerów lub 50 tys. ton bagażu może, powołując się na brzmienie art. 43 TWE, odstąpić od organizowania konkursu na wybór przedsiębiorcy świadczącego usługi w zakresie zaopatrzenia statków powietrznych w paliwa, smary i inne materiały techniczne w związku z poważnymi wątpliwościami w zakresie niezgodności ograniczeń ustanowionych w § 7 ust. 2 w/w rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie obsługi naziemnej w portach lotniczych (Dz. U. Nr 128, poz. 1071) z normą wspólnotową. Należy wszakże podkreślić, że przedsiębiorcy zamierzający świadczyć usługi obsługi naziemnej przed rozpoczęciem działalności powinni uzyskać odpowiedni certyfikat (AHAC), zgodnie z art. 160 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z późn. zm.) oraz zezwolenie Prezesa ULC, zgodnie z art. 173 ust. 1 w/w ustawy Prawo lotnicze.
Prowadzone przez Prezesa Urzędu postępowanie o udzielenie takiego zezwolenia będzie uwzględniało ww. stanowisko, a w szczególności odniesienie do art. 43 T