W zakresie operacji lotnictwa ogólnego obowiązujące są następujące przepisy operacyjne:
- Operacje przy użyciu szybowców wykonuje się zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2018/1976 z dnia 14 grudnia 2018 r. ustanawiającym szczegółowe przepisy dotyczące eksploatacji szybowców zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2018/1139.
Operacje zarobkowe przy użyciu szybowców opisane są w zakładce https://ulc.gov.pl/pl/operacje-lotnicze/operacje-zarobkowe-przy-uzyciu-szybowcow
- Operacje przy użyciu balonów wykonywane są zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2018/395 z dnia 13 marca 2018 r. ustanawiającym szczegółowe przepisy dotyczące eksploatacji balonów zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008.
Operacje zarobkowe przy użyciu szybowców opisane są w zakładce
https://ulc.gov.pl/pl/operacje-lotnicze/4585-operacje-przy-uzyciu-balonow
- Niezarobkowe operacje lotnicze wykonywane z wykorzystaniem samolotów i śmigłowców innych niż skomplikowane technicznie statki powietrzne z napędem silnikowym:
- dla samolotów i śmigłowców, które posiadają świadectwo zdatności do lotu (CofA) zgodne z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012 – stosuje się przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 965/2012 z dnia 5 października 2012 r – załącznik VII (Part-NCO oraz Part-SPA);
- dla pozostałych samolotów i śmigłowców – stosuje się załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych – tj. „Szczegółowe zasady dotyczące bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych lotnictwa ogólnego i usługowego oraz obowiązków ich użytkowników (PL-6)”.
- Niezarobkowe operacje lotnicze wykonywane z wykorzystaniem skomplikowanych technicznie samolotów i śmigłowców:
- dla samolotów i śmigłowców, które posiadają świadectwo zdatności do lotu (CofA) zgodne z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012 – stosuje się przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 965/2012 z dnia 5 października 2012 r –– załącznik III (Part-ORO), załącznik VI (Part-NCC) oraz załącznik V (Part-SPA);
Operacje niezarobkowe przy użyciu skomplikowanych samolotów i śmigłowców posiadających świadectwo zdatności do lotu (CofA) zgodne z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012 opisane są w zakładce
https://ulc.gov.pl/pl/operacje-lotnicze/lotnictwo-ogolne-ncc
- dla pozostałych skomplikowanych samolotów i śmigłowców – stosuje się załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych – tj. „Szczegółowe zasady dotyczące bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych lotnictwa ogólnego i usługowego oraz obowiązków ich użytkowników (PL-6)”.
- Operacje lotnicze przy użyciu urządzeń latających wykonywane są zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 1993 z późn. zm.).
Operacje zarobkowe oraz loty w nocy przy użyciu urządzeń latających innych niż lotnie, paralotnie, motoparalotnie, motolotnie i spadochrony opisane są w zakładce
https://ulc.gov.pl/pl/urzadzenia-latajace/4715-urzadzenia-latajace
- Użytkownicy statków, których dotyczy rozporządzenie PEiR (WE) nr 2018/1139 (posiadają świadectwo zdatności do lotu (CofA) zgodne z Part-21), mogą wykonywać operacje, dla których wymagane jest uzyskanie zatwierdzenia szczególnego (np. w przestrzeni RVSM, PBN, transport materiałów niebezpiecznych, itp.), po:
- złożeniu wniosku zgodnie z SPA.GEN.105;
- wykazaniu, że spełnia się stosowne wymagania szczegółowe (zawarte w Part-SPA) i
- otrzymaniu „Wykazu zatwierdzeń szczególnych” (druk EASA 140).
DRUKI:
Wniosek ogólny w sprawie „Wykazu zatwierdzeń szczególnych” do pobrania na stronie https://www.ulc.gov.pl/pl/operacje-lotnicze/lotnictwo-ogolne-ncc
Druki wniosków odnoszące się do konkretnych rodzajów zatwierdzeń szczególnych znajdują się w zakładce „Procedura uzyskania AOC wg 965/2012” https://www.ulc.gov.pl/pl/operacje-lotnicze/certyfikacja/procedura-uzyskania-aoc
Błędy w planie lotu ICAO a bezpieczeństwo lotów RVSM
W ostatnim okresie Eurocontol-a (European Organization for the Safety of Air Navigation – Europejska Organizacja do Spraw Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej) kilkakrotnie zgłaszała błędy w działaniu polskich operatorów lotnictwa ogólnego w zakresie związanym z bezpieczeństwem wykonywania lotów w przestrzeni powietrznej ze zredukowanymi minimami separacji pionowej (Reduced Vertical Separation Minima – RVSM).
Za monitorowanie poziomu ryzyka technicznego i operacyjnego w przestrzeni RVSM regionu Europy odpowiedzialna jest Europejska Regionalna Agencja Monitorująca (European Regional Monitoring Agency – EUR RMA) ustanowiona przez ICAO (International Civil Aviation Organization – Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego) i działająca w strukturach EUROCONTROL-i. Nieprawidłowości zgłoszone przez Eurocontrol-ę dotyczyły niepotwierdzonego statusu RVSM samolotów lotnictwa ogólnego.
Status taki jest potwierdzany przez właściwy organ, którym zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) nr 965/2012 w przypadku operacji niezarobkowych wykonywanych przy użyciu:
• skomplikowanych statków powietrznych z napędem silnikowym (NCC.GE.100) jest organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym znajduje się główne miejsce prowadzenia działalności przez operatora, w którym prowadzi on oficjalną działalność lub posiada siedzibę bądź miejsce pobytu;
• statków powietrznych innych niż skomplikowane statki powietrzne z napędem silnikowym (NCO.GEN.100):
a) jest organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym statek powietrzny jest zarejestrowany.
b) jeżeli statek powietrzny jest zarejestrowany w państwie trzecim, jest organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym znajduje się główne miejsce prowadzenia działalności przez operatora, w którym prowadzi on oficjalną działalność lub posiada siedzibę bądź miejsce pobytu.
W przypadkach, o których mowa organem tym jest Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Aktualny status RVSM jest zgłaszany EUR RMA po wydaniu operatorowi zatwierdzenia szczególnego RVSM zgodnie z wymogiem SPA.RVSM.100 Załącznika V Rozporządzenia Komisji (UE) nr 965/2012. Możliwe jest to dopiero po wystąpieniu tych operatorów do Prezesa ULC z właściwym wnioskiem i spełnianiu przez operatora oraz użytkowany przez niego statek powietrzny wymagań określonych w tym Rozporządzeniu.
EUR RMA okresowo kontroluje również plany lotów składane służbom ruchu lotniczego, stąd też zastrzeżenia wobec niektórych operatorów, którzy przy braku zatwierdzenia RVSM deklarują jego posiadanie (litera „W” w polu 10 planu lotu ICAO).
Wzór planu lotu ICAO
Wzór formularza planu lotu oraz informacje na temat sposobu jego wypełniania są zawarte w instrukcji „Procedury Służb Żeglugi Powietrznej - Zarządzanie Ruchem Lotniczym” (ICAO Doc 4444, Rozdział 4, Ogólne przepisy dla Służb Ruchu Lotniczego oraz Dodatek 2).
W związku z otrzymanymi od Eurocontrol-i informacjami, Prezes ULC jest zobowiązany do podjęcia działań, których pierwszym etapem jest wezwanie operatora do złożenia wyjaśnień w przedmiotowej sprawie. Operatorzy w odpowiedzi wskazują najczęściej, że:
• podczas szkolenia na określony typ statku powietrznego otrzymali od producenta samolotu informacje o zgodności samolotu z RVSM,
• składanie planu lotu odbywa się za pośrednictwem aplikacji elektronicznej, której aktualizacja przywraca ustawienia domyślne uwzględniające zdolność samolotu do wykonywania lotów w przestrzeni RVSM, oraz
• samolot nie wykonywał „całych” lotów w przestrzeni RVSM, natomiast miały miejsce przypadki, że „wlatywał” w tę przestrzeń „na prośbę” kontrolerów lotu „w celu zapewnienia separacji od innych statków powietrznych lub w celu ominięcia chmur, które mogłyby stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa lotu”.
Biorąc powyższe wyjaśnienia należy zaznaczyć, że:
• producent statku powietrznego może informować o wyposażeniu statku powietrznego zgodnym ze standardami typu i konstrukcji, spełniającym kryteria zdatności w zakresie RVSM, nie może jednak przekazywać takich informacji o zatwierdzeniu RVSM, które jest wydawane na wniosek operatora przez właściwy organ,
- składanie planu lotu z wykorzystaniem aplikacji elektronicznych i korzystanie z udogodnień, które one oferują, nie zwalnia operatora z obowiązku weryfikacji prawidłowości wypełnienia formularza,
• kontrolerzy ruchu nie mając w planie lotu przedstawianym organowi ruchu lotniczego, deklaracji operatora w zakresie dopuszczenia do wykonywania lotów w przestrzeni RVSM (brak litery „W” w polu 10 planu lotu), nie powinni żądać zmiany wysokości lotu poprzez nakazanie wznoszenia do poziomu 290 lub wyższego, nawet w przypadkach wynikających z bieżących warunków ruchu lub warunków meteorologicznych w przestrzeni powietrznej; w przypadku zaistnienia jednak takiej sytuacji, załoga statku powietrznego musi zameldować kontrolerowi brak dopuszczenia do wykonywania lotów w przestrzeni RVSM (zgodnie z procedurami łączności i obowiązującą frazeologią), a kontroler ruchu lotniczego powinien wyraźnie potwierdzić otrzymanie takiej informacji od załogi.
Błędna deklaracja RVSM w planie lotu, wprowadza w błąd kontrolerów służb ruchu lotniczego i w konsekwencji może prowadzić do:
• nieporozumień w komunikacji pilot – kontroler lotów,
• konieczności składania wyjaśnień przez operatora,
• naruszenia obowiązku bezpiecznej eksploatacji statku powietrznego,
• zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lotniczego,
• umieszczenia statku powietrznego w biuletynie EUR RMA,
• dodatkowych inspekcji na płycie statku powietrznego (RAMP),
• nałożenia kar pieniężnych na operatora.
Zgodnie z pkt. pkt 2.5.2.7, Załącznika 6, część II do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym:
W lotach w wyznaczonej części przestrzeni powietrznej, w której na podstawie regionalnych uzgodnień dotyczących żeglugi powietrznej, ma zastosowanie zredukowane minimum separacji pionowej (RVSM) 300 m (1.000 ft) między poziomami lotu 290 i 410 włącznie, samolot:
a) będzie wyposażony w urządzenia zdolne:
1) wskazywać załodze utrzymywany poziom lotu;
2) automatycznie utrzymywać wybrany poziom lotu;
3) ostrzegać załogę lotniczą o odejściu od wybranego poziomu lotu; oraz
4) automatycznie przekazywać informacje o wysokości ciśnieniowej; a także
b) dopuszczony będzie przez Państwo Rejestracji do użytkowania w tej przestrzeni powietrznej;
c) zademonstruje osiągi nawigacji pionowej zgodnie z Załącznikiem 2.
Zgodnie z Artykułem 5, ust. 2 Rozporządzenia Komisji (UE) NR 965/2012 operatorzy przestrzegają przepisów załącznika V (Szczególne zatwierdzenia), podczęść D (Operacje w przestrzeni powietrznej ze zredukowanymi minimami separacji pionowej (RVSM)) podczas eksploatacji samolotów i śmigłowców wykorzystywanych do operacji w przestrzeni powietrznej ze zredukowanymi minimami separacji pionowej (RVSM).
W polu „10” planu lotu ICAO operator deklaruje „wyposażenie i możliwości”, przy czym pojęcie „możliwości” obejmuje następujące elementy:
• obecność na pokładzie statku powietrznego odpowiedniego i sprawnego wyposażenia,
• zgodność kwalifikacji załogi z wyposażeniem i możliwościami, oraz
• w stosownym przypadku, zatwierdzenie właściwego nadzoru lotniczego.
Operatorzy, którzy nie stosują się do wyżej wymienionych wymogów, zgodnie z Ustawą z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze podlegają karom pieniężnym.
