Poniżej przedstawiono informacje na temat warunków uzyskania ogólnego zezwolenia na operację. Wyjaśnione zostało także, w jaki sposób rozróżnić ogólne zezwolenie od konkretnego oraz różnice pomiędzy ogólnym zezwoleniem a certyfikatem LUC. Celem jest przedstawienie, kiedy i jakie zezwolenie będzie odpowiednie oraz jakie warunki należy spełnić, aby je uzyskać. Ponadto zostały wskazane dokumenty jakie należy złożyć do Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego w celu uzyskania ogólnego zezwolenia na operację.
Zachęcamy operatorów SBSP do zapoznania się z poniższą treścią, która stanowi pomocne opracowanie w zakresie procedur związanych z uzyskaniem ogólnego albo konkretnego zezwolenia na operację.
iARC - Initial air risk class (wstępna klasa ryzyka w przestrzeni powietrznej)
ARC - Air risk class (końcowa klasa ryzyka w przestrzeni powietrznej)
OSO - Operational safety objective (cele bezpieczeństwa operacyjnego)
SORA - Specific operations risk assessment (ocena ryzyka operacji szczególnych)
SAIL - Specific assurance and integrity level (określony poziom pewności i integralności)
iGRC - Intrinsic ground risk class (początkowa klasa ryzyka na ziemi)
GRC - Ground risk class (końcowa klasa ryzyka na ziemi)
AGL - Above Ground Level (wysokość nad poziomem gruntu)
STS - Standard scenario (scenariusze standardowe)
PDRA - Predefined risk assessment (predefiniowana ocena ryzyka operacyjnego)
VLOS - Visual line of sight (operacja w zasięgu widoczności wzrokowej)
BVLOS - beyond visual line of sight (operacja poza zasięgiem widoczności wzrokowej)
M1 - Strategic mitigations for ground risk (strategiczne środki ograniczające ryzyko na ziemi)
SMS - Safety management system (System Zarządzania Bezpieczeństwem)
LUC - Light UAS operator certificate (certyfikat operatora lekkich systemów bezzałogowych statków powietrznych)
INOP – Instrukcja operacyjna
OGÓLNE (GENERIC) A KONKRETNE (PRECISE) ZEZWOLENIE NA OPERACJĘ
Zgodnie z art. 12 rozporządzenia 2019/947 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego może podjąć decyzję o wydaniu ogólnego zezwolenia na operację, które ma zastosowanie do nieokreślonej liczby lotów odbywających się na wskazanych warunkach dla różnych lokalizacji w okresie ważności zezwolenia na operację. W odróżnieniu od ogólnego zezwolenia na operację, zezwolenie ograniczone do określonej liczby lotów lub precyzyjnie zdefiniowanych lokalizacji, wskazanych za pomocą współrzędnych geograficznych, nazywane jest konkretnym zezwoleniem na operację.
WARUNKI WYDANIA OGÓLNEGO ZEZWOLENIA NA OPERACJĘ
Ogólne zezwolenie na operację nie zawiera konkretnej lokalizacji (współrzędnych geograficznych), natomiast ma zastosowanie do wszystkich lokalizacji, które spełniają zatwierdzone warunki oraz ograniczenia (np. gęstość zaludnienia obszaru operacyjnego i przyległego, klasa ryzyka w przestrzeni powietrznej (ARC) i przestrzeni przyległej, klasa przestrzeni powietrznej (kontrolowana bądź niekontrolowana) dla przestrzeni operacyjnej jak i przestrzeni przyległej, maksymalna wysokość przestrzeni operacyjnej itp.).
Operator SBSP jest odpowiedzialny za sprawdzenie, czy każdy wykonywany lot na podstawie ogólnego zezwolenia na operację:
- spełnia wymagania dotyczące środków ograniczających ryzyko i celów bezpieczeństwa operacyjnego (OSO) wynikających z oceny ryzyka operacyjnego SORA oraz wymogów wymienionych w zezwoleniu na operację; oraz
- odbywa się na obszarze, którego charakterystyka i warunki lokalne są zgodne z klasą ryzyka na ziemi (GRC) i klasą ryzyka w przestrzeni powietrznej (ARC) wynikające z oceny ryzyka SORA zatwierdzone przez Prezesa ULC.
Operator SBSP każdorazowo sprawdza, czy Polska Agencja Żeglugi Powietrznej opublikowała strefę geograficzną w obszarze operacyjnym zgodnie z art. 15 rozporządzenia 2019/947, wymagającą uzyskania zgody.
WARUNKI WYDANIA KONKRETNEGO ZEZWOLENIA NA OPERACJĘ
W przypadku zaistnienia poniższych warunków, dla operacji poza zasięgiem widoczności wzrokowej (BVLOS) wydaje się konkretne zezwolenie na operację:
- początkowa klasa ryzyka na ziemi to iGRC ≥ 4;
- wstępna klasa ryzyka w przestrzeni powietrznej (iARC) ≥ ARC-c;
- został wdrożony środek ograniczający ryzyko na ziemi M1 na średnim lub wysokim poziomie solidności;
- stosowane są strategiczne środki ograniczające ryzyko w przestrzeni powietrznej w celu obniżenia iARC (Etap 5 SORA)
Operacje w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS), których poziom pewności i integralności oceny ryzyka operacyjnego nie przekracza SAIL II, kwalifikują się do ogólnego zezwolenia na operację niezależnie od warunków wymienionych powyżej jeżeli środki ograniczające ryzyko są jednoznaczne i nie podlegają interpretacji.
KWALIFIKACJA OPERATORA DO UZYSKANIA OGÓLNEGO ZEZWOLENIA
Kryteria ustalania, czy operator SBSP kwalifikuje się do uzyskania ogólnego zezwolenia na operację, są następujące:
- Ograniczenia dotyczące scenariusza operacyjnego, przestrzeni operacyjnej i bufora ryzyka naziemnego określone w zezwoleniu na operację są wyrażone w taki sposób, aby operator SBSP mógł w prosty sposób zapewnić zgodność z tymi ograniczeniami.
Operatorowi SBSP łatwiej będzie zapewnić zgodność, gdy warunki są jednoznaczne i nie podlegają interpretacji. Dzieje się tak na przykład, gdy:
- wyznaczony jest kontrolowany obszar naziemny albo gęstość zaludnienia jest bardzo niska (np. do 250 os/km2);
- operacja odbywa się w przestrzeni powietrznej ARC-a (np. w wydzielonej przestrzeni powietrznej).
Poniższe przykłady mogą zostać uznane za odpowiednie dla ogólnego zezwolenia na operację, biorąc pod uwagę prostotę identyfikacji przestrzeni operacyjnej wraz z buforem ryzyka naziemnego oraz możliwość zastosowania środków ograniczających ryzyko:
- operacje rolnicze wykonywane na bardzo niskiej wysokości (np. 50 m AGL przestrzeni operacyjnej), takie jak opryskiwanie pól;
- pokazy świetlne roju dronów nad kontrolowanym obszarem naziemnym sklasyfikowane w ARC-a albo ARC-b.
Ogólne zezwolenia na operację mogą być stosowane w przypadku operacji wykonywanych na podstawie PDRA-Sx, ponieważ ich warunki są zbliżone do określonych w deklaratywnych STS. Dzięki temu operator SBSP może stosunkowo łatwo zapewnić zgodność z wymaganiami danego PDRA-Sx.
- Strategiczne środki ograniczające ryzyko, jeżeli zostały zastosowane, są jednoznaczne i łatwe do wdrożenia.
Zastosowanie niektórych strategicznych środków ograniczających ryzyko (Etap 3 SORA - M1 dla iGRC lub Etap 5 dla iARC) może prowadzić do dyskusji między operatorem SBSP a Prezesem ULC na temat znaczenia bądź ważności źródeł danych (gęstość zaludnienia, gęstość lub rodzaj ruchu w danej przestrzeni powietrznej itp.) oraz skuteczności proponowanych środków ograniczających ryzyko. Ponadto, niektóre z tych środków są trudne do implementacji, co sprawia, że Prezes ULC nie zawsze może w pełni opierać się na zdolności operatora SBSP do ich realizacji.
Poniższe przykłady prezentują środki ograniczające, które są trudne do wdrożenia bądź wymagają interpretacji:
- osiągnięcie lokalnego zmniejszenia ilości osób narażonych na operację;
- zapewnienie braku obecności osób niezaangażowanych w operację na bardzo dużym kontrolowanym obszarze naziemnym lub wyznaczenie tego typu kontrolowanego obszaru naziemnego w środowisku zaludnionym;
- rozpoczęcie operacji w przestrzeni powietrznej, która wymaga nowych zasad lotów określonych przez PAŻP bądź inne instytucje zapewniające służby ruchu lotniczego.
- Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego ocenił zdolność operatora SBSP do identyfikacji oraz oceny warunków lokalnych.
Operator SBSP musi:
- dysponować starannym i udokumentowanym procesem identyfikacji oraz oceny warunków lokalnych i ich zgodności z ograniczeniami określonymi w zezwoleniu, które są jasno określone w instrukcji operacyjnej (INOP);
- dysponować kompetentnym personelem w zakresie oceny przestrzeni operacyjnej, bufora ryzyka naziemnego i środków ograniczających ryzyko w celu przygotowania się do wykonania kolejnych operacji;
- dokumentować i rejestrować ocenę lokalizacji (w tym konsultacja przestrzeni powietrznej z PAŻP) na przykład w dokumentacji operacji tj. w dzienniku lotów, aby Prezes ULC mógł regularnie weryfikować przestrzeganie tego procesu.
W ramach prostych operacji, które spełniają kryteria 1 i 2, Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego może podjąć decyzję o wydaniu ogólnego zezwolenia na operację, a następnie ocenić skuteczność wdrożonych procedur poprzez ciągły nadzór.
W celu potwierdzenia zdolności operatora do przeprowadzenia samodzielnej oceny ryzyka, każdy wniosek o lokalizację ogólną powinien zawierać przedstawienie trzech przykładowych lokalizacji. Dla każdej z nich operator zobowiązany jest dostarczyć plik KML, w którym zostaną zobrazowane granice przestrzeni lotu, przestrzeni bezpieczeństwa oraz bufora ryzyka naziemnego.
W przypadku skomplikowanych operacji, w których kryteria 1 i 2 nie zostały spełnione, decydujące znaczenie ma kryterium 3.
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, uznając za zasadne wydanie ogólnego zezwolenia na operację, może jednocześnie zdecydować o wprowadzeniu określonych ograniczeń dotyczących lokalizacji, które mają kluczowe znaczenie dla pierwszej (lub kolejnych) operacji. Operator SBSP powinien przedstawić dowody na to, że wymagania w kryterium 3 zostały spełnione, a obszar i warunki lokalne określone przez operatora SBSP są zgodne z zezwoleniem. Prezes ULC dokona weryfikacji dowodów (tak jak w przypadku konkretnego zezwolenia) i potwierdzi operatorowi, że jego analiza jest zadowalająca. W przypadku gdy Prezes ULC uzyska wystarczające dowody lub pewność, że operator SBSP jest w stanie samodzielnie przeprowadzić ocenę ryzyka operacyjnego, ograniczenia dotyczące lokalizacji mogą zostać wycofane.
Ostatecznie certyfikat LUC może być odpowiedni do wykazania tej zdolności (jak opisano poniżej).
RÓŻNICE MIĘDZY OGÓLNYM ZEZWOLENIEM NA OPERACJĘ A CERTYFIKATEM LUC
Zezwolenie na operację, w którym lokalizacje są określone ogólnie, można w pewnym stopniu powiązać z niektórymi przywilejami przyznanymi posiadaczowi certyfikatu LUC. Oznacza to, że operator SBSP może planować kolejne operacje bez otrzymania nowego zezwolenia na operację dla każdego z nich. Uzyskanie certyfikatu LUC oferuje jednak większą elastyczność niż ogólne zezwolenie na operację, umożliwiając operatorowi SBSP posiadanie różnych poziomów przywilejów, w tym możliwość rozpoczęcia nowych rodzajów operacji lub korzystania z wcześniej niezatwierdzonych typów SBSP. Z drugiej strony, ogólne zezwolenie na operację nie wymaga od operatora SBSP formalnego wdrożenia Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS). Taki system zarządzania byłby nieproporcjonalny w przypadku operacji niskiego ryzyka (takich jak PDRA-Sxx). Jednak im więcej wymagań wynika z oceny ryzyka operacyjnego SORA, a warunki zezwolenia na operację są trudniejsze do weryfikacji i spełnienia, tym bardziej solidne i niezawodne muszą być procesy oraz organizacja operatora SBSP, aby zapewnić brak odchyleń.
Ostatecznie certyfikat LUC jest niezbędny, wówczas gdy ryzyko odchyleń od tych procedur jest wysokie oraz gdy odstępstwo od zatwierdzonych warunków znacznie zwiększa ryzyko operacji. System zarządzania LUC będzie potrzebny do zapewnienia zgodności z procedurami operatora SBSP w ramach niezależnego procesu.
W związku z tym certyfikat LUC może być bardziej odpowiedni niż zezwolenie na lokalizację ogólną w następujących przypadkach:
- jeżeli poziom SAIL ≥ IV (ze względu na wysoki poziom solidności OSO#1); lub
- jeżeli poziom SAIL ≥ III, gdy stosowany jest strategiczny środek ograniczający ryzyko na ziemi (M1) lub strategiczne ograniczanie ryzyka w przestrzeni powietrznej (Etap 5 SORA), w celu upewnienia się, że wnioskodawca wykazuje odpowiednią kulturę bezpieczeństwa, aby móc przeprowadzić ocenę ryzyka lokalizacji.
WYMAGANE DOKUMENTY W CELU UZYSKANIA OGÓLNEGO ZEZWOLENIA NA OPERACJĘ
Wszelka dokumentacja wymagana do uzyskania ogólnego zezwolenia na operację znajduje się do pobrania w zakładce „Procedura uzyskania zezwolenia na operację w kategorii „szczególnej”
Źródło opracowania treści:
