Międzynarodowy satelitarny system dla poszukiwania i ratownictwa
Misją Programu Cospas-Sarsat jest, poprzez satelity i komponenty naziemne sytemu, dostarczenie do służby poszukiwania i ratownictwa dokładnych, aktualnych i rzetelnych informacji o wykrytym sygnale niebezpieczeństwa, emitowanym przez nadajnik sygnału niebezpieczeństwa ELT, EPIRB i PLB pracującym na częstotliwości 406MHz.
Geneza Programu Cospas-Sarsat rozpoczyna się 29 listopada 1979 r. w Leningradzie (obecnie Petersburg). Francja, Kanada, ZSRR i Stany Zjednoczone podpisują pierwsze porozumienie o współpracy, ratyfikowane w 1980 r., integrując narodowe systemy w jeden, międzynarodowy system Cospas-Sarsat, umożliwiając bardziej efektywne wykorzystywanie wszystkich aktywnych satelitów do odbioru sygnałów niebezpieczeństwa, wysyłanych na częstotliwości 121.5MHz i 406MHz, w dowolnym miejscu na świecie.
Etap testów próbnych, prowadzony w latach 1982-1984 potwierdza, przyjęte w fazie planowania możliwości systemu, deklarując gotowość operacyjną systemu. 5 października 1984 r., Francja, Kanada, ZSRR i Stany Zjednoczone podpisują drugie porozumienie o współpracy i tym samym, podczas pierwszego spotkania komitetu Cospas-Sarsat w lipcu 1985 r., system Cospas-Sarsat potwierdza zadeklarowaną pełną gotowość operacyjną.
W 1988 r., Francja, Kanada, ZSRR i Stany Zjednoczone podpisują trzecie porozumienie o współpracy w ramach programu Cospas-Sarsat. Porozumienie stanowi o istocie Programu Cospas-Sarsat, zapewniając gwarancje finansowe i ciągłość operacyjną systemu oraz dostępność na równych prawach i zasadach dla wszystkich państw.
W sytuacji niebezpieczeństwa, aktywowany nadajnik sygnału niebezpieczeństwa emituje sygnał niebezpieczeństwa na częstotliwości 406MHz (1). Sygnał niebezpieczeństwa odbierany jest przez satelity systemu Cospas-Sarsat (2) i przesyłany do naziemnych komponentów systemu – LUT (3). Następnie, odebrany sygnał niebezpieczeństwa przesyłany jest do Centrum Kontroli Misji systemu – MCC (4) oraz do Ośrodków Koordynacji Poszukiwania i Ratownictwa – RCC (5), które inicjują rozpoczęcie akcji poszukiwawczo-ratowniczej, której zadaniem jest udzielenie pomocy osobom będącym w sytuacji niebezpieczeństwa.
31 maja 2005 r. w Warszawie Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, upoważniony Uchwałą Rady Ministrów Nr 107/2005 z dnia 25 kwietnia 2005 r., podpisał Notę o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Programu Międzynarodowego COSPAS-SARSAT jako Państwo Użytkownik (Monitor Polski z 2006 r. Nr 13, poz. 171), której jest wykonawcą.
Zgodnie z Oświadczeniem rządowym z 30 grudnia 2005 r. w sprawie związania Rzeczypospolitej Polskiej Notą o przystąpieniu do Programu Międzynarodowego COSPAS-SARSAT jako Państwo Użytkownik, podpisaną w Warszawie dnia 31 maja 2005 roku (Monitor Polski z 2006 r. Nr 13, poz. 172), Polska od 16 września 2005 r. jest pełnoprawnym członkiem Programu Cospas-Sarsat.
Główne zadania Urzędu Lotnictwa Cywilnego, wynikające z członkowstwa Polski w Programie Cospas-Sarsat:
- prowadzenie ewidencji pokładowych i osobistych nadajników sygnału niebezpieczeństwa ELT, EPIRB i PLB 406MHz oraz przekazanie informacji zawartych w ewidencji do Ośrodka Koordynacji Poszukiwań i Ratownictwa Lotniczego – ARCC Warszawa;
- opracowywanie rocznego raportu dotyczącego oceny elementów sytemu Cospas-Sarsat;
- współpraca z Sekretariatem Programu Cospas-Sarsat;
- nadzór nad Polską Agencją Żeglugi Powietrznej (SPOC Polska) w zakresie współpracy z Norweskim Centrum Kontroli Misji Systemu Cospas -Sarsat- NMCC Bodoe;
- wdrażanie i nadzór nad stosowaniem w Polsce przyjętych przez Radę Programu Cospas-Sarsat protokołów kodowania nadajników sygnału niebezpieczeństwa;
- koordynowanie wykonywania testów nadajników sygnału niebezpieczeństwa, zgodnie z zalecaną i zatwierdzoną przez Radę Programu Cospas-Sarsat procedurą, opublikowaną w dokumencie C/S S. 007 „Handbook of Beacon Regulations” i na stronie internetowej Urzędu Lotnictwa Cywilnego;
- monitorowanie właściwego wykorzystania nadajników sygnału niebezpieczeństwa zarejestrowanych w Polsce;
- współpraca z Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, ARCC Warszawa i Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa w sprawach dotyczących Programu Cospas-Sarsat.
Aktualnie do Programu Cospas-Sarsat należą 44 państwa członkowskie.
Decyzją Rady Międzynarodowego Programu Cospas-Sarsat, od 1 lutego 2009 roku, satelity systemu nie monitorują już sygnałów niebezpieczeństwa, emitowanych przez nadajniki sygnału niebezpieczeństwa na częstotliwości 121.5MHz.
Mimo wszystko częstotliwość 121.5MHz, zgodnie z międzynarodowymi normami i zalecanymi metodami postępowania zawartymi w Załączniku 10 Łączność lotnicza do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 roku , jest wciąż częstotliwością alarmową. Częstotliwość 121.5MHz wykorzystują także poszukiwawczo-ratownicze statki powietrzne, prowadząc poszukiwania sposobem przy-rządowym w czasie akcji poszukiwawczo-ratowniczej.
Od grudnia 2016 r. Program Cospas-Sarsat wspierany jest przez satelitarny system MEOSAR, składający się z konstelacji satelitów: amerykańskiego GPS, europejskiego Galileo i rosyjskiego Glonass. System MEOSAR osiągnie pełną gotowość operacyjną w roku 2020. Zapewni ciągłe i pełne pokrycie kuli ziemskiej i umożliwi szybszą i bardziej precyzyjną lokalizację nadajnika sygnału niebezpieczeństwa.
System MEOSAR to także funkcja Return Link Service, która od roku 2021 jest dostępna wraz z nadajnikami sygnału niebezpieczeństwa drugiej generacji. Funkcja Return Link Service polega na przesłaniu przez naziemny komponent systemu informacji zwrotnej, do nadajnika sygnału niebezpieczeństwa, który wygenerował sygnał niebezpieczeństwa. Informacja tzw. „Type 1 Acknowledgement” to potwierdzenie odebrania sygnału niebezpieczeństwa przez satelity systemu Cospas-Sarsat.
